ดูเหมือนปีนี้ปัญหาเรื่องมลพิษทางอากาศจะมาไวกว่าที่คิด อันมีสาเหตุมาจากเหตุเพลิงไหม้ในหลาย ๆ ประเทศเพื่อนบ้าน พัดพาเข้ามาสู่ไทยในปริมาณที่เพิ่มสูงในระดับที่เป็นอันตรายเกินมาตรฐานขององค์การอนามัยโลก (มากกว่า 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร)
โดยฝุ่นละอองที่ตรวจพบส่วนใหญ่เป็นฝุ่นละอองขนาด PM 2.5 หากสูดดมเข้าไปจะทำให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพหลายด้าน โดยเฉพาะกับระบบทางเดินหายใจ ปัญหานี้สร้างความเดือดร้อนและส่งผลกระทบไปทั่วกรุงเทพฯ และอีกหลายพื้นที่ของประเทศ โดยเฉพาะผู้ที่ต้องออกไปนอกอาคารบ้านเรือน ซึ่งวิธีการป้องกันที่ดีที่สุดสำหรับกรณีนี้ นั่นก็คือการใช้ “หน้ากากกันฝุ่น”
เลือกอ่านตามหัวข้อที่สนใจอย่างรวดเร็ว
- PM 2.5 คืออะไร
- หน้ากากกันฝุ่น N95 มีกี่ประเภท อะไรบ้าง
- วิธีเลือกหน้ากากกันฝุ่น PM 2.5 ให้เหมาะสม
- หน้ากาก N95 ซื้อที่ไหน
- หน้ากาก N95 ยี่ห้อไหนดี
- หน้ากาก N95 ใช้ได้นานกี่วัน
- วิธีสวมหน้ากาก N95 ให้ถูกต้อง
- เช็คพื้นที่เสี่ยงผลกระทบ PM 2.5
- ค่า AQI เท่าไหร่จึงถือว่าเป็นอันตราย
แต่ไม่ใช่ว่าหน้ากากที่วางขายอยู่ทุกชนิดจะสามารถป้องกันควันจิ๋วอันตรายเหล่านี้ได้ ด้วยเหตุนี้ Priceza จะขอมาแนะนำวิธีเลือกหน้ากากป้องกันฝุ่น PM 2.5 ให้เหมาะสมกับสถานการณ์กัน
PM 2.5 คืออะไร
PM 2.5 (Particulate Matter) เป็นตัวย่อแสดงค่ามาตรฐานของขนาดของฝุ่นละอองอันตราย ที่ไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า มีเส้นผ่านศูนย์กลางเฉลี่ยน้อยกว่า 2.5 ไมครอน ถ้านึกไม่ออกว่าเล็กขนาดไหน ให้นึกภาพว่ามันเล็กกว่าเส้นผมคนเรา 25 เท่า เล็กถึงขั้นที่สามารถเข้าไปในส่วนที่ลึกสุดระบบทางเดินหายใจ ทะลุไปถึงปลายสุดของถุงลมปอด แล้วเล็ดลอดปะปนเข้ากระแสเลือด ส่งผ่านอันตรายไปทั่วร่างกายจนก่อให้เกิดโรคได้สารพัด อาทิ จมูกอักเสบ ภูมิแพ้ หอบหืด ถุงลมโป่งพอง หรือมะเร็งได้เลย ใครที่ป่วยเป็นผู้ป่วยที่เป็นโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจอาจทำให้อาการกำเริบได้
สาเหตุส่วนใหญ่ที่ทำให้เกิดฝุ่นควันชนิดนี้ ได้แก่ การเผาสิ่งต่าง ๆ ในที่โล่ง, การผลิตในภาคอุตสาหกรรม และการปล่อยควันของยานพาหนะ รวมไปถึง การสูบบุหรี่ เป็นต้น สำหรับปัญหาฝุ่นควันในกรุงเทพมหานครตามที่กรมควบคุมมลพิษได้ให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าว BBC ประเทศไทยว่า “มันเกิดมาจากสภาพอากาศที่มีหมอกในตอนเช้า อากาศนิ่ง และมีสภาพอากาศปิด ทำให้ฝุ่นละอองที่ปกติก็มีจำนวนมากอยู่แล้ว ไม่ถ่ายเทจนเกิดการสะสมของฝุ่นละอองในอากาศเพิ่มขึ้น และเมื่อมันไปจับตัวกับหมอกเลยทำให้เราสามารถสังเกตเห็นได้อย่างชัดเจนนั่นเอง“
วิธีเลือกหน้ากากกันฝุ่น PM 2.5 ให้เหมาะสม
อย่างที่กล่าวไปว่าขนาดของฝุ่นละอองที่กำลังเป็นปัญหาตอนนี้ มันมีขนาดเล็กมากกว่า 2.5 ไมครอน หน้ากากอนามัยธรรมดาสีเขียว สีฟ้าแบบที่เคยใช้กันที่มีคุณสมบัติกรองอนุภาคขนาดเล็กที่สุดเพียง 3 จึงไม่อาจใช้ป้องกันเจ้าฝุ่นร้ายนี้ได้ เราจึงจำเป็นต้องใช้หน้ากากกันฝุ่นที่มีความสามารถในการกรองมากกว่าเดิม อย่าง หน้ากาก N95 (เอ็นเก้าห้า) ที่ถูกรับรองจากสถาบันชีวอามัยและความปลอดภัยของสหรัฐอเมริกา (NIOSH) ว่ามีประสิทธิภาพการกรองอยู่ที่ราว ๆ 95% หรือถ้าบางครั้งจะเห็นเขียนว่า KN95 ก็ไม่ต้องตกใจว่าพิมพ์ผิดหรือเปล่า เพราะ KN95 เป็นระดับการป้องกันตามมาตรฐานแบบเดียวกัยแต่เป็นของประเทศจีน ค่ะ
ลักษณะของหน้ากากกันฝุ่น N95 จะมีความหนากว่าหน้ากากอนามัยทั่วไปอยู่พอสมควร และจะมีความมิดชิดป้องกันไม่ให้ฝุ่นรั่วไหลเข้าไปได้เลย สามารถกรองฝุ่นละอองที่มีขนาด 0.1 – 0.3 ไมครอนได้ประมาณ 95% นอกจากนี้ยังสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท
ประเภทของหน้ากากกันฝุ่น N95
- แบบมีวาล์วเปิด-ปิด จะมีราคาที่ค่อนข้างสูง แต่จะช่วยให้เราหายใจได้สะดวกกว่า เหมาะกับผู้ที่ต้องทำกิจกรรมกลางแจ้งเป็นเวลานาน ๆ ยี่ห้อหน้ากากกันฝุ่นที่นิยมกัน ได้แก่ หน้ากาก 3M 9001V
2. แบบไม่มีวาล์ว จะมีราคาถูกกว่า แต่จะทำให้หายใจได้ลำบากมากกว่าเพราะมันปิดแนบชิด ไม่แนะนำให้ใส่ต่อเนื่องเป็นเวลานาน เพราะอาจทำให้เหนื่อยหอบได้มากกว่าปกติมาก ๆ
หน้ากาก N95 ซื้อที่ไหน
ในปัจจุบันเพื่อน ๆ สามารถหาซื้อหน้ากากป้องกันฝุ่น N95 ได้ตามห้างสรรพสินค้า, เซเว่น, ร้านขายยา เป็นต้น แต่บอกเลยว่าช่วงเดือนที่มีปัญหาสินค้าค่อนข้างจะหาซื้อยาก และมีราคาสูงกว่าช่วงเวลาปกติพอสมควร เนื่องจากหน้ากาก N95 มีความต้องการของตลาดสูง ไปร้านไหนก็หมด แนะนำว่าในช่วงที่สถานการณ์ทุเลาลง ควรหาซื้อมาตุนไว้ก่อน อาจจะใช้วิธีการสั่งซื้อออนไลน์ผ่าน Shopee, Lazada และร้านค้าออนไลน์อื่น ๆ ซึ่งสะดวกและอาจได้ราคาที่ดีกว่า เนื่องจากสามารถใส่ Code ส่วนลดเอาไปลดเพิ่มเติมได้ เป็นต้น
ข้อควรรู้ : แนะนำให้ซื้อกับร้านค้า Official ร้านที่มีการรีวิว หรือร้านค้าที่มีคะแนนความน่าเชื่อถือสูงๆ เท่านั้น! เพราะว่าปัจจุบันได้มี หน้ากาก N95 ปลอมระบาดอยู่เยอะพอสมควร
โดยทั่วไป ราคาหน้ากากกันฝุ่น N95 จะมีราคาต่อชิ้นเริ่มต้นที่ 28 บาท ไปจนถึงหลายร้อยบาท ขึ้นอยู่กับฟังก์ชั่นการใช้งาน เช่น
หน้ากาก Xiaomi Purely Anti-Pollution Air Mask ที่มีราคาอยู่ที่ราวๆ 400 – 900 บาท เป็นหน้ากากกันฝุ่นที่สามารถซักได้ ดีไซน์ให้กรองฝุ่น 2 ชั้น ชั้นแรกเป็นผ้าโพลีเอสเตอร์ไว้กรองฝุ่นขนาดใหญ่ และชั้นในจะใช้ nano-fiber electret ผสานกับเทคโนโลยีการกรอง 4 ชั้น ซึ่งการันตีว่าสามารถกรองฝุ่นที่มีขนาดเล็กกว่า PM2.5 ได้มากถึง 99% ซึ่งความล้ำของมันอยู่ที่พัดลมกรองอากาศที่ปรับระดับความแรงได้ 3 ระดับ ซึ่งเจ้าพัดลมนี้จะช่วยให้หายใจได้สะดวกขึ้นมาก ๆ
หน้ากากกันฝุ่น PM 2.5 N95 ยี่ห้อไหนดี ที่หนุ่มสาว Pantip เลือกใช้
3M เป็นยี่ห้อที่ดังที่สุดและมีรุ่นย่อยให้เลือกใช้งานมากที่สุด สามารถหาซื้อได้ง่ายตามร้านขายยาทั่วไป รวมไปถึงร้านสะดวกซื้ออย่างเซเว่น มีราคาตั้งแต่ 35 บาทไปจนถึงแผ่นละหลายร้อย ขึ้นอยู่กับฟังก์ชั่นและคุณสมบัติการป้องกันฝุ่น PM 2.5 โดยแบบมีวาล์วจะแพงกว่าแบบไม่มีวาล์ล
ตัวอย่างรุ่นที่ใช้ดี และถูกพูดถึงในกระทู้ Pantip บ่อย ๆ เช่น หน้ากาก 3M 9501 , หน้ากาก 3M Nexcare Pollution & Haze , หน้ากาก 3M 9001V เป็นต้น
Unicharm เป็นหน้ากาก N95 จากแบรนด์ญี่ปุ่นที่ดีไซน์มาเป็นแบบ 3 มิติ เว้นช่องว่างไว้ภายในเพื่อเพิ่มความสะดวกในการหายใจ อึดอัดน้อยลง ใส่นาน ๆ ไม่เจ็บหูเพราะตัวสายคล้องนุ่มและเป็นเนื้อเดียวกับหน้ากาก นอกจากนี้ยังมีเวอร์ชั่นสำหรับเด็กขายอีกด้วย มีขายที่เซเว่น และ Villa Market ราคาย่อมเยา ในแพ็ค 4 ชิ้นจะมีราคาอยู่ที่ 129 บาท (หรือ 99 บาทเมื่อตอนโปรโมชั่น) ตกชิ้นละประมาณ 32 บาท
Yamada หน้ากากคาร์บอนป้องกัน PM2.5 แบบวาล์วคู่ที่ราคาไม่แพงเมื่อเทียบกับฟังก์ชั่นที่ได้ แผ่นคาร์บอนช่วยกรองกลิ่นได้ในระดับหนึ่ง ส่วนเรื่องกันฝุ่นก็สามารถกันได้ตามคุณสมบัติ หน้ากาก N95 ทั่วไป
หน้ากาก N95 ใช้ได้นานกี่วัน ต้องเปลี่ยนบ่อยเท่าไหร่ ใช้ซ้ำได้หรือไม่
โดยทั่วไปหน้ากาก N95 ชิ้นนึง ส่วนใหญ่จะถูกออกแบบมาให้ใช้ได้แค่ครั้งเดียว แต่ในความเป็นจริงเพื่อน ๆ สามารถใช้ซ้ำได้อีกราว ๆ 2 – 3 วัน ขึ้นอยู่กับสภาพของหน้ากาก กล่าวคือ ถ้ายังรู้สึกว่าหน้ากากยังไม่เปลี่ยนไปมาก (ไม่ดำ) ยังหายใจได้สะดวกอยู่ ยังไม่มีกลิ่นแปลกปลอมที่แตกต่างจากการใช้ครั้งแรก ไม่เปื้อนสารคัดหลั่นเช่น น้ำมูก หรือน้ำลาย หรือไม่มีรอยรั่วฉีกขาด คุณก็ยังสามารถใช้หน้ากากชิ้นนั้นซ้ำได้ แต่ในบางกรณีที่ฝุ่นมันเยอะมาก ๆ ใช้แค่แปปเดียวหน้ากากก็ดำและควรเปลี่ยนได้แล้ว
เข้าใจว่าเปลี่ยนบ่อย ๆ มันก็เปลืองเงิน เพราะชิ้นนึงก็ไม่ได้ถูก ๆ เปลี่ยนทุกวันก็หลายร้อยอยู่ ดังนั้นเราแนะนำว่า ให้ ซื้อหน้ากากแบบเป็นแพ็คกล่องใหญ่เลย ซึ่งจะมีราคาเฉลี่ยต่อชิ้นถูกกว่า
ไม่มีหน้ากากกันฝุ่น PM2.5 สามารถใช้หน้ากากชนิดอื่นแทนได้ไหม?
คำตอบคือได้ค่ะ แต่ประสิทธิภาพการกรองน้อยกว่าการใช้หน้ากากชนิด N95 กล่าวคือ จากการทดสอบประสิทธิภาพการกรองฝุ่น PM 2.5 ของหน้ากากอนามัยประเภทต่างๆ ด้วยเครื่อง Keken MT-03 ของคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ด้วยเครื่องตรวจวัดค่าฝุ่นละอองได้ผลลัพธ์ดังนี้
| หน้ากากอนามัย N95 | สามารถกรองฝุ่นได้ ประมาณ 99.59% |
| หน้ากากอนามัย1ชิ้น | สามารถกรองฝุ่นได้ ประมาณ 66.37% |
| หน้ากากอนามัย 2 ชิ้น | สามารถกรองฝุ่นได้ ประมาณ 89.75% |
| หน้ากากอนามัย 1 ชิ้นและกระดาษทิชชู่1แผ่นพับครึ่ง | สามารถกรองฝุ่นได้ ประมาณ 98.05% |
| หน้ากากอนามัย 1 ชิ้นและกระดาษทิชชู่ 2 แผ่นพับครึ่ง | สามารถกรองฝุ่นได้ ประมาณ 67.04% |
ขอบคุณข้อมูลจาก คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
จากผลทดสอบจะเห็นว่า การใช้หน้ากากอนามัย 1 ชิ้น กับกระดาษทิชชู่ 1 แผ่นพับครึ่ง สามารถกรองฝุ่นได้เกือบร้อยเปอร์เซ็นต์ ซึ่งถือว่าเป็นทางเลือกป้องกันฝุ่นร้ายอย่างง่าย ๆ ที่พอจะช่วยได้ในวิกฤตหน้ากาก N95 ขาดตลาด พอแก้ขัดได้ชั่วคราว
วิธีสวมหน้ากาก N95 ให้ถูกต้อง
แม้ว่าคุณจะมีหน้ากากอนามัยอยู่ในมือ ไม่ว่าจะเป็นแบบปกติหรือแบบ N95 แล้ว แต่หากใช้งานไม่ถูกต้อง มันก็แทบจะไม่ต่างกับการไม่ได้สวมใส่เลย การสวมที่ถูกต้องควรสวมให้แน่น โดยห้ามให้อากาศเล็ดลอดเข้าไปได้ วิธีการทดสอบคือ ให้เป่าลมออกมาขณะใส่ หากมีอากาศเล็ดลอดออกจากใบหน้าส่วนใดไป แสดงว่าใส่ผิดค่ะ
จะรู้ได้อย่างไรว่าพื้นที่ตรงนั้นมีค่าฝุ่นละอองที่เป็นอันตราย
ในเบื้องต้นให้ลองสังเกตง่าย ๆ ถ้าช่วงนี้บริเวณไหนมีหมอกควันหนาแน่น ให้สันนิษฐานไปก่อนเลยว่าตรงจุดนั้นอาจจะกำลังมีปัญหาฝุ่นควัน PM 2.5 อยู่ แต่ถ้าจะเอาชัวร์ ๆ เพื่อน ๆ สามารถเข้าไปที่เว็บไซต์ กรมควบคุมมลพิษ เพื่อเช็คปริมาณฝุ่นแบบทันทีได้ตลอดเวลา หรือถ้าเอาแบบง่ายกว่านั้นเพื่อน ๆ สามารถติดตั้งแอปพลิเคชั่น Air4Thai ของกรมควบคุมมลพิษ เพื่อเช็คค่าฝุ่นควันแบบละเอียด ๆ ได้แบบเรียลไทม์เช่นกัน
หรือจะเลือกใช้แอปพลิเคชั่นเช็คปริมาณฝุ่น PM 2.5 ที่หน้าตาดูทันสมัยกว่า และสามารถแจ้งเตือนเราได้แบบเรียลไทม์ไม่ต่างกัน AirVisual มาใช้ก็ได้
นอกจากนี้สำหรับเพื่อน ๆ ที่อยากได้ความแม่นยำขั้นสูงสุด อาจจะหา เครื่องตรวจวัดค่า PM 2.5 แบบพกพา เช่น Xiaomi Mijia Smartmi PM2.5 Air Detector Portable มาวัดเพื่อความมั่นใจในสถานที่ ๆ เราอยู่ร่วมด้วยก็ได้ ซึ่งราคาเครื่องดังกล่าวจะอยู่ราว ๆ 1,000 – 3,000 บาท
ฝุ่น PM 2.5 มีค่า AQI เท่าไหร่จึงถือว่าเป็นอันตราย
อ้างอิงจากสำนักงานคุ้มครองสิ่งแวดล้อมแห่งสหรัฐอเมริกา (EPA) ได้กำหนดดัชนีคุณภาพอากาศ หรือ AQI เพื่อเป็นตัวชี้วัดมลภาวะในอากาศ ณ สถานที่นั้นๆ โดยมีปัจจัยเป็นสารมลพิษในอากาศ 5 อย่าง ได้แก่ ระดับโอโซนภาคพื้นดิน ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ก๊าซไนโตรเจน และอนุภาคที่เล็กกว่า 2.5 ไมครอน PM 2.5 ซึ่งค่าดังกล่าวจะมีค่าระหว่าง 0 – 500 และสามารถจัดแบ่งได้ดังนี้
อย่านิ่งนอนใจกันนะ แม้ว่าในบางคนอาจจะยังไม่ส่งผลกระทบอะไร แต่ในระยะยาวหากสูดดมเข้าไปมาก ๆ และสะสมเยอะขึ้นเรื่อย ๆ เจ้าฝุ่นนี้แหละอาจจะถูกความเจ็บป่วยถามหาก็ได้ ดังนั้นถ้ารู้ตัวว่าอยู่ในพื้นที่เสี่ยง ก็ควรหา หน้ากากกันฝุ่น ที่เหมาะสมมาใช้ หรือ ถ้าอาศัยอยู่ในบ้านอาจจะหา เครื่องฟอกอากาศดี ๆ สักตัวมาใช้งานร่วมด้วย ยังไงกันไว้ดีกว่าแก้เนอะ เพราะฝุ่น PM 2.5 เป็นอะไรที่อันตรายจริง ๆ ด้วยความปราถนาดีจากทีมงานไพรซ์ซ่าค่ะ
