พัดลม ตั้งโต๊ะ หนึ่งในเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เชื่อว่าจะต้องมีกันในทุกบ้าน เพราะเปิดใช้งานได้สะดวกและไม่กินไฟ อีกทั้งยังมีราคาไม่แพง แต่ทราบหรือไม่ว่าการที่พัดลมหมุนติ้ว ๆ ให้เราได้เย็นนั้นมีอุปกรณ์อะไรที่ทำหน้าที่สำคัญ และอุปกรณ์ชนิดนั้นเรียกว่าอะไร ซึ่งผู้อยู่เบื้องหลังความเย็นนี้ก็คือ คาปาซิเตอร์ (Capacitor) หรือที่หลายคนเรียกกันสั้น ๆ ว่า แคป ย่อมาจาก Cap หรือหลายคนเรียกว่า ซี ย่อมาจากตัว C นั่นเอง
หน้าที่และการทำงานของคาปาซิเตอร์ (Capacitor) ในพัดลม ตั้งโต๊ะ
คาปาซิเตอร์ (Capacitor) หรือตัวเก็บประจุ ทำหน้าที่ในการเก็บประจุไฟฟ้า ซึ่งจะเก็บประจุไฟฟ้าไว้ที่คาปาซิเตอร์จนเต็มเพื่อดึงไปใช้เมื่อเริ่มสตาร์ท โดยจะช่วยสตาร์ทมอเตอร์ในการเปิดสวิตช์ครั้งแรกเพื่อให้ใบพัดเริ่มทำงานและช่วยลดแรงกระชากลงเมื่อเกิดการสตาร์ท เพราะหากไม่มีคาปาซิเตอร์ในการเก็บประจุไฟฟ้าจะทำให้มีแรงกระชากเมื่อเกิดการสตาร์ทหรือการเริ่มทำงาน ส่งผลให้มอเตอร์และชิ้นส่วนต่าง ๆ ทำงานหนัก คาปาซิเตอร์พัดลมจึงช่วยยืดอายุการทำงานของพัดลมให้ยาวนานขึ้นได้ โดยจะอยู่ในพัดลมแบบตั้งโต๊ะ และพัดลมอีกหลายชนิด รวมถึงอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์อื่น ๆ ด้วย
หลักการทำงานของคาปาซิเตอร์ (Capacitor) ทำงานร่วมกับมอเตอร์ในการจ่ายกระแสไฟฟ้าให้กับขดลวด ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะมีขดลวดอยู่ 2 ชนิด ได้แก่ ขดรันและขดสตาร์ทเพื่อให้เกิดแรงผลักดันขึ้น คาปาซิเตอร์ที่ใช้ในพัดลมแต่ละรุ่นจะมีค่าไมโครฟารัดที่ไม่เหมือนกัน ในการเปลี่ยนคาปาซิเตอร์จึงควรเปลี่ยนรุ่นที่มีค่าไมโครฟารัดตรงกัน เพราะอาจทำให้คาปาซิเตอร์ไหม้และเสียหายได้ เพราะหลายคนเข้าใจผิดว่าการใส่คาปาซิเตอร์ที่มีค่าไมโครฟารัดสูงขึ้นจะช่วยให้พัดลมหมุนแรงขึ้น แต่ความจริงแล้วค่าไมโครฟารัดที่สูงขึ้นเพิ่มความแรงแค่ในช่วงที่สตาร์ทหรือช่วงที่ออกตัวเท่านั้น เกิดจากการหมุนในรอบที่มากกว่าเดิม ไม่ได้ช่วยให้พัดลมเย็นขึ้นในระยะยาว แต่จะทำให้พัดลมพังเร็วขึ้นมากกว่าเดิม ทางที่ดีควรเลือกคาปาซิเตอร์ที่มีค่าเท่าเดิมจะดีกว่า เพราะช่วยยืดอายุการใช้งานของพัดลมให้ยาวนานขึ้นได้เยอะเลย
ความจำเป็นของคาปาซิเตอร์และวิธีการตรวจสอบเมื่อมีการชำรุด
คาปาซิเตอร์ จำเป็นต่อพัดลมแบบตั้งโต๊ะและพัดลมชนิดอื่น ๆ ในการทำให้พัดลมหมุน เพราะเป็นอุปกรณ์ที่ช่วยในการสตาร์ทโดยเริ่มทำหน้าที่ตั้งแต่เปิดสวิตช์ คาปาซิเตอร์จึงเป็นอุปกรณ์ที่จำเป็นสำหรับพัดลม และพัดลมหลายรุ่นก็เลือกใช้คาปาซิเตอร์เป็นส่วนประกอบชิ้นสำคัญ เพราะมีขนาดที่เล็กและมีราคาไม่แพง เมื่อชำรุดก็สามารถเปลี่ยนได้ง่าย คาปาซิเตอร์มีลักษณะเป็นทรงสี่เหลี่ยมเล็ก ๆ สีดำ คล้ายกับกล่อง มีประจุไฟฟ้าอยู่ที่ด้านบน มีค่าไมโครฟารัดบอกอย่างชัดเจนที่ด้านข้าง
การตรวจสอบว่าคาปาซิเตอร์เสื่อมหรือไม่ อาการโดยส่วนใหญ่แล้วจะทำให้พัดลมไม่หมุน เช่น การเปิดพัดลมแล้วมีแต่เสียงมอเตอร์ทำงานแต่พัดลมไม่หมุนหรือหมุนช้า ก็ให้สงสัยเอาไว้ก่อนเลยว่าเป็นที่คาปาซิเตอร์
จากนั้นก็ทำการทดสอบโดยถอดคาปาซิเตอร์ออกมาแล้วตรวจสอบด้วยมัลติมิเตอร์ หากตัวคาปาซิเตอร์พัดลมทำงานได้ดีเข็มที่มัลติมิเตอร์จะเด้งไปทางขวาและเด้งกลับมาที่เดิมเมื่อตรวจสอบ แต่หากเสียจะไม่เด้งกลับมาที่เดิม หากพบว่าเสียควรเปลี่ยนใหม่ในทันที มีราคาไม่แพง ราคาอยู่ที่ประมาณ 25 – 30 บาท ซึ่งในการเปลี่ยนนั้นก็อย่าลืมเลือกคาปาซิเตอร์ที่มีค่าไมโครฟารัดเท่าเดิม หรือหากใครมีพัดลมเก่า ๆ ที่บ้านสามารถลองแกะเอาคาปาซิเตอร์มาตรวจสอบดูได้ว่ายังใช้งานได้หรือไม่ และมีค่าคาปาซิเตอร์เท่ากันไหม หากใช้งานได้และมีค่าไมโครฟารัดเท่ากันก็สามารถนำมาเปลี่ยนทดแทนชั่วคราวกันได้
พัดลมแบบตั้งโต๊ะพังซ่อมได้ไม่ยากหากรู้จักคาปาซิเตอร์ เพราะสาเหตุการพังของพัดลมส่วนใหญ่มักเกิดจากคาปาซิเตอร์เสื่อม หากตรวจสอบแล้วว่ามีอาการคล้ายกับคาปาซิเตอร์เสื่อมก็สามารถเปลี่ยนซ่อมได้เลย ไม่ต้องถึงมือช่างก็ซ่อมให้พัดลมกลับมาใช้งานเหมือนเดิมได้ในราคาไม่กี่บาท ส่วนในการซ่อมหรือตรวจสอบพัดลมควรถอดปลั๊กออกก่อนทุกครั้งเพื่อความปลอดภัยของคุณเอง
บทความที่เกี่ยวข้อง
